Ontwikkelingen in verschillende richtingen

In Australië vond op 15 november jl. een “survey” plaats – uitdrukkelijk geen referendum – over de goedkeuring van het homohuwelijk. Hoewel het survey positief uitpakte voor voorstanders van same-sex marriage (61.6% stemde voor),[1] betekent dit niet dat het homohuwelijk nu dan ook eindelijk daadwerkelijk toegestaan zal worden aan de andere kant van de wereld. “In Australia […] we’ve developed our own peculiar process. We’re going for a nonbinding, non-compulsory postal vote, which — for legal reasons — has to be dressed up as a survey.”[2] Dit survey, dat dus geen referendum is, opent alleen de deur voor een discussie in het parlement: “If most Australians vote Yes to same-sex marriage the government will move to hold a parliamentary free vote on changing the marriage laws. It will not do so if there is a No outcome”.[3]

CNN heeft over de ontwikkelingen in Australië zo zijn eigen inzichten: “Australia has long lagged behind the rest of the world on marriage equality, which has already been passed into law in most English-speaking countries”.[4] Dit ondanks het feit dat het homohuwelijk in de VS toch ook niet bepaald altijd aan de orde is geweest. Het homohuwelijk is pas sinds 2015, na een uitspraak van de Supreme Court in 2015 legaal in de hele VS.[5] De Verenigde Staten is echter lang niet het laatste westerse land geweest dat het homohuwelijk legaliseerde. Duitsland volgde pas zeer recent, in de zomer van dit jaar werd ook daar het huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht toegestaan.[6] Uit deze voorbeelden blijkt, ondanks de mate waarin de legalisatie laat was, wel degelijk een blijk van de verbetering van de juridische positie van homoseksuelen.

Dat kan niet gezegd worden van de situatie in Egypte. Daar is het tegendeel aan de orde. Homoseksualiteit is daar (nog) niet strafbaar, maar het dreigt die kant op te gaan. 60 parlementariërs dienden een wetsvoorstel in dat seksuele contacten tussen mensen van hetzelfde geslacht strafbaar stelt. Als het wetsvoorstel wordt aangenomen, kan voor “homoseksuele handelingen” vijf jaar gevangenisstraf worden opgelegd: “Voor het ‘promoten en aanzetten tot homoseksualiteit’ kan eveneens vijf jaar cel worden gegeven. Die straf kan oplopen tot vijftien jaar gevangenisstraf als een verdachte voor meerdere aanklachten wordt veroordeeld. Nadat de straf is uitgezeten krijgen de veroordeelden een proeftijd. Uit de praktijk blijkt dat ze dan vaak worden gedwongen om gedurende twaalf uur op het politiebureau te blijven, wat in feite neerkomt op een verlenging van hun straf”.[7]

Amnesty International noemt deze ontwikkeling “een nieuw dieptepunt in de onderdrukking van LHBTI’s in Egypte”.[8] De onderdrukking van deze groep is in Egypte snel toegenomen nadat tijdens een concert met de regenboogvlag gezwaaid werd.[9] Nadat dit had plaatsgevonden riep de officier van justitie Nabil Sadek officieren van justitie op “to investigate an “incident” that “incited homosexuality”.[10]

Volgens Amnesty International werden tientallen mensen gearresteerd en gemarteld. “The arrests bring the total number of people who have been detained based on their perceived sexual orientation to 33 – 32 men and one woman – since the Public Prosecutor announced an investigation into the rainbow flag “incident” on 25 September. The Forensic Medical Authority has carried out anal examinations on at least five of those arrested. “In a matter of days the Egyptian security forces have rounded up dozens of people and carried out five anal examinations signalling a sharp escalation in the authorities’ efforts to persecute and intimidate members of the LGBTI community following the rainbow flag incident”.”[11]

Amnesty International wijst op een uitspraak van het VN Mensenrechtencomité: in 1994 sprak dat comité zich namelijk uit tegen wetgeving in Tasmanië, onderdeel van de Australische gemenebest. De Tasmaanse wetgeving was discriminerend op grond van seksuele oriëntatie, wat volgens het mensenrechtencomité in strijd was met artikel 17 lid 1 en artikel 2 lid 1 van het Internationaal Verdrag Inzake Burgerrechten en Politieke Rechten. Dat artikel gaat over het recht op privacy. “The prohibition against private homosexual behaviour is provided for by law, namely, sections 122 and 123 of the Tasmanian Criminal Code.”[12] Het Tasmaanse parlement weigerde echter de wetten in te trekken. Australië, dat zich wilde conformeren aan de uitspraak van het VN Mensenrechtencomité voerde daarop op federaal niveau wetgeving in:

“Sexual conduct involving only consenting adults acting in private is not to be subject, by or under any law of the Commonwealth, a State or a Territory, to any arbitrary interference with privacy within the meaning of Article 17 of the International Covenant on Civil and Political Rights.”[13]  

Uiteindelijk werd de Tasmaanse wetgeving teruggetrokken wegens strijd met bovenstaande federale bepaling. Australië, hoewel het homohuwelijk er nog niet legaal is, heeft het verbod op homoseksualiteit achter zich gelaten. Het is ernstig dat Egypte in de voetsporen van het vroegere Australië treedt. Amnesty International is ter voorkoming daarvan een ‘Urgent Action’ briefcampagne gestart: iedereen kan daarbij een brief of e-mail sturen die de Egypte autoriteiten oproept “het wetsvoorstel in te trekken en onmiddellijk een einde te maken aan de vervolging van LHBTI’ers”.[14]

Over het strafbaarstellen van homoseksualiteit wordt in Australië niet meer gesproken. De vraag of huwen voor twee personen van hetzelfde geslacht legaal wordt, blijft echter nog onbeantwoord. In theorie is het mogelijk dat het Australische parlement nog in 2017 het homohuwelijk legaliseert. Het oudste homostel van Australië plant hun bruiloft alvast: “Cheeseman en Challis […] zijn al een halve eeuw samen. “Heel rustig, heel eenvoudig. Meer niet. Ik word volgend jaar 90. We zouden de twee kunnen combineren.” Voor de nee-stemmers heeft Cheeseman nog een droge boodschap: “Hopelijk raken ze aan ons gewend. Ze zullen wel snel doorhebben dat het niet het einde van de beschaving is.”[15]   Wellicht wordt dat inderdaad een mogelijkheid. “Australia, after all, is a gay-friendly country.”[16]