Twee dagen geleden liep ik in Oxford over straat toen ik staande gehouden werd met de vraag of ik zou gaan stemmen in het referendum. “No, I’m not allowed. I’m European” was mijn automatische antwoord. Ik realiseerde me dat ik nooit eerder binnen Europa over mezelf gezegd heb dat ik Europees ben. Het reflecteert echter wel hoe ik me voel. Ik ben Nederlander binnen Europa, maar daardoor niet minder Europeaan.  

In aanloop naar het referendum was de stemming in Oxford vrij hoopvol. De remain-stemmers zijn hier veruit in de meerderheid, en dat heeft zijn weerslag op de stemming in de stad. In de enkele maanden dat ik hier ben, kreeg ik niet de indruk dat iemand zich echt zorgen maakte over een mogelijke Brexit.  

Gisteravond om 22.00 uur Engelse tijd sloten de stembussen. Toen ik rond middernacht wilde gaan slapen maakte ik de fout om het nieuws te kijken, waar op dat moment van drie regio’s de stemmen geteld waren – de verhouding was 58% voor “remain”, en 42% voor “leave”. Twee minuten later was de website van The Guardian geüpdatet en was het Brexit-kamp in de meerderheid. Toch kwamen er ook toen nog berichten dat UKIP-politici zich al neerlegden bij het verlies, met teksten van het type "Remain may have edged it" (aldus Nigel Farage). Het bleek voorbarig. De uitslag zou pas tegen de morgen bekend worden, en ik besloot de tellers hun werk te laten doen tijdens mijn nachtrust. Rond vijf uur ’s ochtends werd ik wakker, en hoewel er nog geen definitieve uitslag bekend was, kon het aantal stemmen dat nog geteld moest worden het verschil in het voordeel van de Brexit niet meer corrigeren. De Brexit. Men heeft vóór gestemd. Het leek zo onwaarschijnlijk.  

Uit mijn raam heb ik uitzicht op een gebouw aan de overkant waar twee posters hangen: “I’m in” en “Vote remain on June 23th”. Het is een treurig gezicht, een symbool van hoop die inmiddels verloren is. Als ik even later naar buiten stap zie ik dat de enorme Europese vlag, die iemand gisteren uit zijn raam had hangen, verdwenen is. De echo van de vlag is evengoed treurig.  

Oxford is, met 70% van de stemmen voor remain, terneergeslagen. De gids die toeristen rondleidt doet haar best geen politieke uitspraken te doen, maar spreekt uiteindelijk toch haar teleurstelling uit. Mijn Britse vrienden uiten zich stuk voor stuk als kwaad, teleurgesteld en verdrietig. De stemming wordt er niet beter op. Als ik in de middag koffie ga drinken in een tentje met een Griekse eigenaresse, hoor ik haar een tirade op klanten afvuren die pro-Brexit zijn. Ze is boos. Het is ook niet vreemd, gisteren nog was het onvoorstelbaar dat er werkelijk een overwinning voor de Brexit bereikt zou worden. De uiteindelijke overwinning is bereikt met een uitermate kleine marge. De eindstand van 51,9%  voor de Brexit en 48,1% voor Bremain had makkelijk andersom uit kunnen pakken. In Oxford heerst dus de verslagenheid. De vlaggen hangen niet halfstok, maar het zou niet misstaan.  

De eerste gevolgen van de Brexit lieten niet lang op zich wachten. De Pond nam al tijdens het tellen van de stemmen een enorme duik. David Cameron is opgestapt. Schotland en Noord-Ierland hebben het over onafhankelijkheidsreferenda. Googledata van zoekopdrachten doen vermoeden dat mensen niet weten waarom ze voor de Brexit gestemd hebben en eigenlijk ook niet weten wat de EU is. Paniek heb ik hier echter niet gezien.  

Meer internationaal zijn er eveneens zorgelijke gevolgen zichtbaar. Als Iran, Poetin, Donald Trump, Marine Le Pen en Geert Wilders degenen zijn die je feliciteren met je keuze, kun je er zeker van zijn dat je aan de verkeerde kant van de geschiedenis staat. Meer nog dan het verliezen van het Verenigd Koninkrijk, dreigt voor Europa de rest van de Europese Unie. De geluiden voor een Nexit, Frexit, en algehele EUck-it gingen direct op.  

Ik voel mij vooral terneergeslagen over de uitslag. De knoop in mijn maag verdwijnt niet. Voor het eerst sinds ik hier aangekomen ben, voel ik mij werkelijk een buitenlander in een land waar ik mij zo welkom voelde. Het is dat gevoel van ‘Europeaan zijn’ dat hier ineens niet meer bestaat. Hoewel het Verenigd Koninkrijk altijd afstand heeft willen houden van Europa en zichzelf altijd onderscheidde van Het Continent, is er nu sprake van een bijna tastbare losmaking met een bittere smaak. Meer nog dan mijn treurigheid om de Brexit, vrees ik dat ik me straks in een groot deel van Europa buitenlander moet voelen, inclusief mijn eigen vaderland. De hoop op een goede afloop is echter nog niet verdwenen – laten we alsjeblieft niet in de voetsporen van het Verenigd Koninkrijk treden.