LL.M. in de Verenigde Staten

Dit collegejaar doet één van onze redacteuren, Raphaël Donkersloot, een LL.M.-studie aan een de University of Virginia, een gerenommeerde universiteit in de Verenigde Staten. Een LL.M. is een master in Amerikaans recht die openstaat voor eenieder die de reguliere rechtenstudie heeft afgerond in zijn eigen land. In deze rubriek zal Raphaël maandelijks verslag doen van zijn ervaringen.

Stel je eens voor. Je bevindt je in de bibliotheek van het KOG – uiteraard ben je hard aan het studeren – en je wordt plotseling door je buurvrouw aangesproken. ‘Ik ben even van mijn plek. Zou je in de tussentijd op mijn laptop kunnen letten?’

‘Natuurlijk, geen probleem!’ antwoord je dan vastberaden. Niet dat je veel keuze had. Is het immers geen morele verplichting om in zo’n situatie te letten op het eigendom van iemand anders? Wij zijn toch zeker elkaars broeders hoeder? Na een korte reflectie word je echter belaagd door een gevoel van onzekerheid. Hoe lang heb je eigelijk de morele plicht om op de laptop van een ander te letten? Een kwartier? Een uur? En bovendien: hoe zorgvuldig moet je op andermans spullen letten? Als een deligentia pater familias (goede huisvader)? En wat als de laptop tijdens een moment van onoplettendheid tóch wordt gestolen? Ben je dan aansprakelijk? En misschien wel de belangrijkste vraag: waarom zou men überhaupt moeten vrezen voor diefstal op een (nota bene!) rechtenfaculteit? Kortom, we bevinden ons in een ogenschijnlijk eenvoudige situatie, doch met vele vraagtekens.

De Universiteit van Virginia hanteert al 170 jaar een praktische oplossing voor het bedoelde vraagstuk: de zogenaamde honor code. Dit is een plechtig document waarin de student verklaart dat hij zich aansluit bij de universitaire ‘gemeenschap van vertrouwen’, wat inhoudt dat hij niet als student zal ‘bedriegen, liegen en stelen’. Het verrichten van plagiaat, het opgeven van valse gegevens, maar bijvoorbeeld ook het stelen van een laptop van een andere student zijn voorbeelden van schendingen van de honor code.

De student die een overtreding begaat, krijgt te maken met een zware maatregel: permanente schorsing van de universiteit. Het is de enige maatregel die kan worden opgelegd, minder vergaande maatregelen bestaan niet. Bovendien is de pakkans groot. Iedere student heeft namelijk de verantwoordelijkheid om aangifte toe doen wanneer hij een andere student verdenkt van een overtreding van de honor code. Ongeveer 21.000 studenten houden elkaar zo in de gaten. Na een aangifte volgt een proces met een jury bestaande uit een panel van willekeurig gekozen studenten. Gezien de ernstige gevolgen van de maatregel, de grote pakkans en de nauwe betrokkenheid van alle studenten bij een proces, wordt de honor code bijzonder serieus genomen.

Tegenover de hoge verantwoordelijkheid om de honor code in acht te nemen, staat echter een groot voordeel: leven in een gemeenschap van vertrouwen. Dit geeft vele praktische mogelijkheden. Zo kan een winkelier op de campus de student vertrouwen die belooft later te betalen, wanneer hij zijn portemonnee per ongeluk is vergeten. Zo kan ook de professor de student vertrouwen tijdens de tentaminering van een vak. Vanwege de honor code hoeven tentamens niet te worden gemaakt in een zaal vol met surveillanten. Studenten mogen zelf een plek zoeken waar zij het beste kunnen presteren. Dit kan op de faculteit zijn, maar ook buiten of gewoon thuis. Ten slotte kunnen alle studenten elkaar onderling vertrouwen. Die dure laptop, of andere bezittingen van waarde, kun je dus gewoon in de bibliotheek laten staan, zonder enige vorm van toezicht. En zo zou het ook moeten binnen een universitaire gemeenschap.