Rusland kan nu o.a. EHRM-arresten gewoon negeren

Rusland kan voortaan arresten gewezen door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) simpelweg naast zich leggen. President Vladimir Poetin heeft een wet ondertekend die genoeg juridische grondslag zou moeten bieden voor het Russische Constitutioneel Hof om een vonnis van het EHRM of een andere ‘international human right ruling’ te verwerpen als het in strijd is met de Russische grondwet.[1]  

Hoewel het land zich als lidstaat van de Raad van Europa nog altijd moet inzetten voor de doelen van de internationale organisatie en zich dan ook op papier zal blijven moeten verantwoorden voor verscheidene mensenrechtenkwesties op grond van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), rijst allicht de vraag in hoeverre het land eigenlijk wel thuishoort bij de internationale organisatie en haar organen.  Het aannemen van de wet oefent namelijk  verder druk uit op de al stroeve driehoeksrelatie Rusland, Raad van Europa en de andere (Europese) lidstaten – zeker na de Russische bezetting van de Krim sinds eind 2014. Zo ‘kunnen handelingen, gericht op de uitvoering van het betreffende besluit van een internationaal orgaan voor de bescherming van de rechten en vrijheden van de mens, in de Russische Federatie niet worden uitgevoerd’, aldus de wettekst.  

De mogelijkheid om besluiten van internationale gerechtshoven te toetsen aan de grondwet is letterlijk afgewezen in de Russische grondwet. Niet alleen wordt de wetswijziging ‘onzinnig’ genoemd door Genri Reznik, jurist en advocaat, maar het zou ook in strijd zijn met de Russiche grondwet zelf.[2] Immers, internationale verdragen hebben altijd voorrang op de nationale wetgeving – ook in de Russische Federatie. De enige realistische optie voor Rusland is om de Raad van Europa te verlaten als het land niet meer wil luisteren naar het EHRM.  

Opmerkelijk is wel dat dit (nog niet) is gebeurd. Rusland is al sinds 1996 lid van de Raad van Europa en daarmee is het ook gebonden, althans voor een groot gedeelte, om het EVRM na te leven en de mensenrechten hoog in het vaandel te houden via het EHRM.    

In 2014 zijn er echter zo’n 218 klachten binnengekomen bij het Hof alleen.[3] De afgelopen jaren zijn er dan ook meerdere uitspraken geweest, ondere andere door het Permanente Hof van Arbitrage in Den Haag met betrekking tot de Arctic Sunrise-zaak uit 2013, die Rusland veroordelen tot het betalen van compensatie voor geleden schade. Deze wet lijkt hierdoor louter als politiek instrument te worden aangewend: Rusland heeft blijkbaar nog genoeg belang om lid te blijven in de Raad van Europa, maar wenst toch een stevig signaal af te geven aan het Hof en haar andere lidstaten.

[1] http://tass.ru/en/politics/844067
[2] http://www.trouw.nl/tr/nl/4496/Buitenland/article...
[3] http://reut.rs/1J8u3K8