Hét akkoord van 2015

Een maand na de afschuwelijke aanslagen in Parijs vormt de stad het toneel voor een historische klimaattop. De klimaattop, die in het teken stond van solidariteit en wilskracht, leverde na 12 dagen een akkoord op waarbij 195 landen overeen zijn gekomen global warming definitief aan te pakken. Wat zijn de belangrijkste bepalingen uit dit akkoord? Zijn deze doelstellingen ook haalbaar? En, wat zijn de gevolgen voor Nederland?

De belangrijkste bepalingen uit het verdrag
De kernbepaling van de Paris Agreement wordt gevormd door de doelstelling dat de opwarming van de aarde beperkt moet blijven tot 2 graden tussen nu en het jaar 2100.[1] Het streven ligt zelfs nog een halve graad lager. De kernbepaling lijkt verder te worden uitgewerkt in de andere bepalingen van het akkoord.[2] Broeikasgassen dienen te worden beperkt in overeenstemming met de ‘best available science’ en in de tweede helft van deze eeuw dient er een balans te zijn tussen uitstoot en opslag. Specifieke percentages over de beperking van uitstoot voor de komende jaren worden niet genoemd. In 2023 vindt het eerste evaluatiemoment plaats, daarop volgt elke vijf jaar een nieuwe bijeenkomst tussen de landen. [3] 
Relevant is verder dat het verdrag op verschillende fronten samenwerking tussen de partijen vereist. Zo wordt gesproken over het onderling delen van kennis, het versterken van informatie over het klimaat en het bijstaan van ontwikkelingslanden.[4] Ook zijn de landen, buiten de tekst van het akkoord om, overeengekomen dat er in 2020 elk jaar 100 miljard dollar ter beschikking wordt gesteld. Met deze financiële steun kunnen ook ontwikkelingslanden klimaatverandering tegengaan.[5]

Vrijwilligheid en vrijblijvendheid als problematische basis?
Een baanbrekend en hoopvol akkoord, waarbij vrijwel alle landen ter wereld zich verbinden om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Een akkoord dat door president Hollande werd omschreven als “de mooiste en vreedzaamste revolutie in Parijs” en door president Obama “De beste kans om de aarde te redden” werd genoemd. Hier wil ik absoluut niet tegenin gaan, nu ook ik van mening ben dat dit akkoord een ongekende ambitie aantoont. Echter is het voor een goed verloop wel van belang de problemen van het akkoord te onderkennen. Als grootste probleem wordt genoemd dat het akkoord gebaseerd is op vrijwillige klimaatplannen. Volgens deskundigen leiden deze plannen, opgeteld, tot een temperatuurstijging van 2,7 graden Celsius.[6] Greenpeace-campagneleider Willem Wiskerke is over het algemeen positief, maar spreekt over een te grote vrijblijvendheid. Hij meent dat de ambitie van 1,5 graad actie op de korte termijn vereist. [7]
Hoewel de landen zich hebben verbonden om zich aan de afspraken te houden en het verdrag juridisch bindend is, biedt art. 28 de partijen de mogelijkheid om zich (drie jaar nadat het verdrag in werking is getreden) terug te trekken. Politiek gezien lijkt gebruik van deze clausule zeer onwaarschijnlijk, juridisch is het echter mogelijk.[8] Wegens het politiek gevoelige karakter is het, mijns inziens, niet terecht hierin het grootste probleem van het akkoord te zoeken.  

De gevolgen voor Nederland
Dat de Nederlandse overheid iets moet veranderen aan de uitstoot van broeikasgassen staat, vooralsnog, met de Urgenda-zaak vast.[9] Afgelopen zomer oordeelde de Rechtbank Den Haag dat de Staat in 2020 de uitstoot van broeikasgassen met een kwart moet reduceren ten opzichte van 1990. Met het akkoord van 12 december jl. erbij is de noodzaak om wijzigingen aan te brengen nog groter geworden. Tjerk Wagenaar, directeur van Natuur en Milieu, meent dat er met het akkoord een impuls wordt gegeven aan de sluiting van kolencentrales.[10] Urgenda-directeur Mirjam Minnesma spreekt over elektrische auto’s voor iedereen, meer windmolens en duurdere energie voor grootgebruikers.[11]
Investeringen in duurzame energie en onderzoek zullen met dit akkoord toenemen. Hoe het kabinet de doelstellingen wil bereiken en wanneer zij met nieuwe plannen komt, lijkt onduidelijk. Wat echter wel vaststaat is dat er, om de hoop en ambitie van het akkoord vast te kunnen houden, spoedig actie dient te worden ondernomen.        


[1] Art. 2 lid 1 sub a Paris Agreement, zie ook B. van Raaij, Wat u moet weten over het klimaatakkoord, 12-12-15 in Volkskrant
[2] Art. 4, 7, 9, 10, 11 en 13
[3] Art. 14 lid 2
[4] Art. 7 lid 7
[5] B. van Raaij, Wat u moet weten over het klimaatakkoord, 12-12-15 in Volkskrant
[6] P. Hotse Smit, 195 landen sluiten historisch klimaatakkoord in Parijs, 12-12-15 in Volkskrant
[7] http://www.rtlnieuws.nl/economie/home/mooi-klimaa...
[8] Zo ook de woordvoerder van staatssecretaris Dijksma die aangaf dat de politieke druk zo groot is dat de landen er niet onderuit kunnen.
[9] ECLI:NL:RBDHA:2015:7145
[10] http://www.rtlnieuws.nl/economie/home/mooi-klimaa...
[11] http://www.rtlnieuws.nl/economie/home/mooi-klimaa...